Khởi đầu và nền tảng sân khấu
Sinh ở Cork (Ireland), Cillian Murphy bước vào nghệ thuật từ âm nhạc rồi chuyển sang kịch và điện ảnh. Những năm rèn luyện trên sân khấu cho anh nhịp điệu, hơi thở và kiểm soát cơ thể—một thứ “năng lượng tĩnh” đã trở thành dấu ấn khi lên hình.
Bước ngoặt với “28 ngày sau”
Sự bứt phá quốc tế đến với “28 ngày sau” (2002), nơi Murphy gánh cả câu chuyện hậu tận thế bằng hỗn hợp mong manh và kiên cường. Anh chứng minh vai chính có thể ít lời mà vẫn cuốn hút—không cần cường điệu.
Biên độ rộng: phản diện lạnh lùng, dịu dàng trữ tình, lịch sử chính trị
Giữa thập niên 2000, Murphy phô diễn quãng rộng hiếm thấy. Anh hóa thân Dr. Jonathan Crane/Scarecrow xuyên suốt bộ ba của Christopher Nolan—“Huyền thoại Người Dơi”, “Kỵ sĩ bóng đêm”, “Kỵ sĩ bóng đêm trỗi dậy”. Ở “Mắt đỏ (Red Eye)”, sự quyến rũ chuyển thành hiểm họa; “Bữa sáng trên Sao Diêm Vương” lại là một chân dung nhân bản, tinh tế. Với “Gió thổi mạnh trên cánh đồng lúa mạch”, anh thêm trọng lượng chính trị, khẳng định mối quan tâm đến các câu chuyện nhiều lưỡi dao đạo đức.
Các bài viết khác
Những đối tác bền bỉ phía sau máy quay
Sự nghiệp Murphy gắn với các đạo diễn tin vào độ chuẩn xác của anh. Cùng Christopher Nolan, anh để lại những điểm tựa then chốt trong “Kẻ trộm giấc mơ” và “Cuộc di tản Dunkirk”, chắt nỗi áy náy và sang chấn thành cái liếc nhìn, nhịp thở. Với Danny Boyle, “Sunshine” đưa anh trở lại viễn tưởng, gánh các cược hiện sinh của một sứ mệnh bên bờ vực. Những liên minh này giữ anh ở trung tâm đại chúng mà không tắt đi trí tò mò của dòng độc lập.
Dấu son truyền hình: “Peaky Blinders”
Từ 2013, vai Tommy Shelby trong “Peaky Blinders” mở ra cho Murphy đường trường kể chuyện. Suốt sáu mùa, anh xây một nhân vật của quyền lực, chấn thương và tham vọng—cân bằng bằng sự tiết chế, tạo nên hiện tượng văn hóa toàn cầu. Vai diễn chứng tỏ khả năng kiểm soát tông độ và mạch cảm xúc qua nhiều năm, không chỉ vài cảnh quay.
Đỉnh cao hợp thành: “Oppenheimer”
Murphy nhất quán ưu tiên chiều sâu tâm lý hơn phô trương hiệu ứng—và “Oppenheimer” là kết tinh. Vai J. Robert Oppenheimer đem về cho anh Oscar Nam chính, khẳng định mẫu “leading man” có thể bùng nổ từ những ma sát vô hình: bổn phận chọi hoài nghi, trí tuệ chọi lương tri.
Ra mắt hôm nay: “Steve” (2025) trên Netflix
Bộ phim mới của Murphy, “Steve” (2025), chính thức phát trên Netflix từ hôm nay (3/10/2025). Câu chuyện diễn ra trong một ngày giữa thập niên 1990 tại một trường “cơ hội cuối cùng”, nơi vị hiệu trưởng tận tụy vừa bảo vệ học trò vừa đối mặt sức ép thể chế, nguy cơ đóng cửa và những vết nứt nội tâm. Phim do Tim Mielants đạo diễn; Max Porter chuyển thể từ tiểu thuyết ngắn Shy. Dàn diễn viên có Tracey Ullman, Jay Lycurgo, Simbi Ajikawo, Emily Watson. Là dự án sau Oscar, “Steve” nối dài thiên hướng của Murphy với chất liệu đương đại, giàu mạch đạo đức—mà vẫn giữ độ chính xác trong xây dựng nhân vật.
Phẫu tích phương pháp: nghệ thuật “bớt đi để còn lại”
Diễn xuất của Murphy là bài học về phép trừ. Anh thay động tác phô trương bằng chọn lựa đúng chỗ; thay âm lượng bằng nhấn nhá. Một nụ cười nửa miệng không chạm tới mắt cũng đủ nghiêng cả cảnh. Các đạo diễn phóng đại độ tinh vi ấy bằng cận cảnh và thiết kế âm thanh tỉnh táo—nơi ý nghĩ tự chuyển thành hành động trên khung hình.
Cân bằng quy mô: indie, franchise và khoảng giữa
Ít ai di chuyển thoải mái như anh giữa chính kịch vi mô và siêu phẩm phòng vé. Indie giữ “cơ bắp sáng tạo” linh hoạt; phim lớn mở rộng tầm với và mài sắc kỷ luật kỹ thuật. Mẫu số chung là gu chọn kịch bản: câu chuyện có tiền đặt cọc đạo đức và nhân vật buộc tự định nghĩa giữa áp lực.
Sản xuất và “giám tuyển” chất lượng
Vài năm gần đây, Murphy còn đóng vai trò nhà sản xuất để hậu thuẫn những kịch bản chặt chẽ và chuyển thể chăm chút. Không nhằm xây đế chế, mà là giám tuyển có chủ đích: đứng cùng biên kịch, đạo diễn coi trọng đa nghĩa, giá trị xem lại và cấu trúc “đồng hồ”. Công việc hậu trường bổ trợ các vai diễn, nuôi thế hệ dự án mới xoay quanh nhân vật.
Dấu ấn văn hóa và di sản
Jim, Tommy Shelby, Robert Fischer, người lính vô danh ở “Dunkirk”, J. Robert Oppenheimer và bây giờ Steve—tất cả vẽ bản đồ những người đàn ông vật lộn với các hệ thống lớn hơn chính họ. Họ sống động vì cắm rễ vào thế lưỡng nan dễ nhận ra: quyền lực–chăm sóc, tham vọng–giá phải trả, trí tuệ–trách nhiệm. Murphy chứng minh có thể vừa hút khán giả vừa nghiêm khắc với nghệ thuật—giữ chuẩn mực cao mà vẫn dẫn dắt tác phẩm toàn cầu.
Ghi chú phát hành: “Steve” (2025) hiện đã có trên Netflix.
