Bộ phim tài liệu mới của Netflix, Babo: Câu chuyện về Haftbefehl, đi sâu vào tâm lý phức tạp của một trong những nhân vật có ảnh hưởng và gây tranh cãi nhất của làng hip-hop Đức: Aykut Anhan, người đàn ông được biết đến với nghệ danh Haftbefehl. Tác phẩm này không phải là một bộ phim tiểu sử âm nhạc thông thường, mà là một bức chân dung tâm lý sắc sảo nhằm phá bỏ lớp vỏ bọc của một “rapper gangster” để hé lộ một con người đang ở một bước ngoặt quan trọng. Ngay từ đầu, câu chuyện đã vẽ nên hình ảnh một người đàn ông “bị mắc kẹt trong cuộc đấu tranh không ngừng với những con quỷ của quá khứ và hiện tại”.
Xung đột trung tâm của bộ phim được gói gọn một cách đau đớn trong lời tuyên bố của vợ anh, Nina Anhan: “Tôi yêu Aykut… chứ không phải Haftbefehl.” Câu nói này không chỉ là mỏ neo cảm xúc của bộ phim tài liệu mà còn thiết lập luận điểm cơ bản của nó: con người thật và nhân vật nghệ thuật không chỉ khác biệt mà còn xung đột trực tiếp và mang tính hủy diệt. Bộ phim đặt bối cảnh vào một “thời điểm quan trọng” trong cuộc đời của nghệ sĩ, một giai đoạn mà sau thành công vang dội, mọi thứ xung quanh anh trở nên “lặng lẽ hơn”, ám chỉ một cuộc khủng hoảng cá nhân mà câu chuyện sẽ làm sáng tỏ.
Dự án hứa hẹn một cái nhìn “hoàn toàn chân thực và không qua bộ lọc”, một “bức chân dung hiếm có và không tô vẽ” phản ánh đúng sự trần trụi đã đưa âm nhạc của anh đến với danh vọng. Cách tiếp cận này phân biệt bộ phim tài liệu với một tác phẩm ca tụng. Đây không phải là một lễ kỷ niệm thành công, mà là một cuộc mổ xẻ khủng hoảng. Xung đột chính không phải là bên ngoài—xã hội chống lại rapper—mà là bên trong: Aykut chống lại Haftbefehl. Do đó, nhân vật “Haftbefehl” được định vị không phải là phương tiện cho thành công của anh, mà là nhân vật phản diện chính trong câu chuyện cuộc đời của Aykut Anhan.
Các bài viết khác
Ký sự Offenbach: Nguồn cội của cơn thịnh nộ
Để hiểu về con người này, bộ phim tài liệu đưa chúng ta vào những con đường của Offenbach am Main, thành phố nơi Aykut Anhan sinh ra trong một gia đình nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, với mẹ đến từ Giresun và cha là người Kurd-Zaza từ Tunceli. Âm nhạc của anh là tiếng vọng trực tiếp từ “sự khắc nghiệt của tuổi trẻ”, một môi trường nơi “nghèo đói, tội phạm, ma túy và bạo lực luôn hiện hữu”. Bộ phim sử dụng “những hình ảnh mạnh mẽ” để minh họa cách những tổn thương thời thơ ấu đã dần đẩy anh “đến bờ vực thẳm”.
Chất xúc tác cho vòng xoáy này là vụ tự tử của cha anh khi Anhan mới 14 tuổi. Bộ phim tài liệu đào sâu vào vết thương này với một sự trần trụi đến kinh hoàng. Anh trai của anh, Aytac, nhớ lại phản ứng nội tại của Aykut khi nghe tin: “nó đập đầu vào tường”. Chính Anhan cũng suy ngẫm: “Tôi đã suy sụp tâm lý đến mức không nhận ra điều đó.” Vài tháng trước đó, anh đã ngăn chặn một nỗ lực tự tử trước đó của cha mình, thức trắng cả đêm ngoài hành lang vì sợ ông sẽ chết. Chấn thương này được trình bày như là vết thương tâm lý trung tâm đã định hình những thập kỷ nghiện ngập và hỗn loạn sau này của anh.
Môi trường gia đình vốn đã là một thùng thuốc súng. Cha anh được mô tả là một “con bạc, xã hội đen và kẻ buôn ma túy”, người đã xử lý hàng triệu đô la tại sòng bạc trong khi gia đình sống trong một khu nhà ở xã hội với “hai triệu mác Đức giấu dưới nệm”. Sau cái chết của cha, cuộc sống của Anhan trở nên hỗn loạn. Anh trốn đến Istanbul để tránh án tù, sống ở Hà Lan và cuối cùng trở về Offenbach để viết những lời rap đầu tiên. Những trải nghiệm này đã trở thành nguyên liệu thô cho nghệ thuật của anh, củng cố một “sự chân thực không khoan nhượng”. Không giống như những câu chuyện khác trong thể loại này, trong tác phẩm của Haftbefehl, “hầu như không có sự phóng đại. Phần lớn những gì anh ấy rap về đã xảy ra chính xác như vậy.” Tên của hãng đĩa đầu tiên của anh, Echte Musik (Âm nhạc Đích thực), là một tuyên ngôn về nguyên tắc mà anh đã tuân thủ một cách nghiêm túc cho đến ngày nay.
Cuộc cách mạng Rap Đức
Khi Haftbefehl bùng nổ trên sân khấu âm nhạc, anh đã “thay đổi nó mãi mãi”. Anh trở thành một nhân vật mà nhiều người trẻ, đặc biệt là những người có nguồn gốc nhập cư, có thể đồng cảm. Tác động của anh xuất phát từ sự kết hợp của “những nhịp điệu mạnh mẽ”, một “cách rap trần trụi” và một “tiếng lóng đặc biệt (‘Kanakiş’)” đã thấm sâu vào văn hóa đại chúng. Các thuật ngữ như “Azzlack” và “Babo” không chỉ định hình âm nhạc của anh mà còn hòa nhập vào tiếng lóng của giới trẻ Đức.
Sự nghiệp của anh được đánh dấu bằng một loạt album đã để lại dấu ấn không thể phai mờ trong làng hip-hop Đức. Album đầu tay của anh, Azzlack Stereotyp (2010), đã khẳng định vị thế của anh trên sân khấu và tạo ra thuật ngữ “Azzlack”. Tiếp theo là Kanackiş (2012), củng cố vị thế của anh khi lọt vào top 10 bảng xếp hạng Đức. Tuy nhiên, chính Russisch Roulette (2014) đã được ca ngợi là “kiệt tác” của anh, biến anh thành một “người được giới báo chí văn hóa yêu thích” một cách bất ngờ. Nhiều năm sau, anh tiếp tục khám phá bóng tối và tự phê bình với Das weisse Album (2020) và đạt đến một đỉnh cao sáng tạo mới với Das schwarze Album (2021), một tác phẩm được xem là “cột mốc trong làng rap Đức” khám phá sự tuyệt vọng và ngày tận thế. Những cột mốc đĩa hát này đã vạch ra sự tiến hóa của một nghệ sĩ từ một tiếng nói của đường phố trở thành một hiện tượng văn hóa.
Sức hấp dẫn không tưởng của Haftbefehl đối với giới trí thức và “feuilleton” (trang văn hóa của báo chí) là một khía cạnh trung tâm trong di sản của anh. Mặc dù biệt danh “Goethe của đường phố” đã trở thành một câu nói sáo rỗng, nhưng khả năng của anh trong việc diễn đạt “sự thất vọng, tức giận và nỗi buồn” của một thế hệ bị gạt ra ngoài lề xã hội bằng một sức mạnh thơ ca tàn bạo là không thể phủ nhận. Thành công của anh không chỉ là một hiện tượng âm nhạc thuần túy mà còn là một hiện tượng xã hội học. Anh không hòa nhập vào dòng chính; anh đã kéo sự chú ý của dòng chính vào thế giới của mình.
Phía sau máy quay: Tạo dựng một bức chân dung thân mật
Sự tín nhiệm của bộ phim tài liệu được củng cố bởi đội ngũ sáng tạo của nó. Phim được đạo diễn bởi Juan Moreno, một nhà báo từng đoạt giải thưởng, và Sinan Sevinç, một nhà làm phim từng đoạt nhiều giải thưởng. Trong hai năm, họ đã theo chân Anhan, áp dụng một phương pháp kết hợp sự nghiêm ngặt của báo chí với một tầm nhìn điện ảnh trau chuốt.
Một nhân vật chủ chốt là diễn viên Elyas M’Barek (Fack ju Göhte), người có vai trò sản xuất đầu tay. Ý tưởng ban đầu nảy sinh từ các cuộc trò chuyện về một bộ phim truyện hư cấu tiềm năng. Tuy nhiên, theo đề nghị của M’Barek, khái niệm này đã phát triển thành một bộ phim tài liệu, một quyết định nhấn mạnh cam kết với sự chân thực. M’Barek đóng vai trò là một “người cố vấn sáng tạo”, hướng dẫn dự án thông qua công ty sản xuất của mình, 27 KM’B Pictures.
Triết lý chỉ đạo sản xuất được tóm tắt trong một câu hỏi tu từ do các nhà sáng tạo đặt ra: “Một chiếc gương có ích gì nếu nó chỉ cho thấy một nụ cười, mà không bao giờ là những vết sẹo?”. Mục tiêu chính là “sự thật”, ý định cho thấy một làn da “không chỉ tỏa sáng mà còn chảy máu”.
Tiếng nói của bộ phim tài liệu: Gia đình, bạn bè và đồng nghiệp
Bức chân dung của Haftbefehl được xây dựng thông qua một dàn hợp xướng các tiếng nói, từ vòng tròn thân cận nhất của anh đến những nhân vật được kính trọng nhất trong làng nhạc Đức. Dàn diễn viên chính bao gồm chính Aykut Anhan, vợ anh Nina, và các anh em của anh là Cem và Aytac.
Quan điểm của Nina Anhan đặc biệt hé lộ, mang đến một cái nhìn tàn nhẫn và trung thực về tác động hủy diệt của nhân vật “Haftbefehl” đối với gia đình cô. Cô mô tả cảm giác “gần như là một bà mẹ đơn thân” và than thở về việc mối liên kết của họ đã yếu đi như thế nào do “cuộc sống của một ngôi sao nhạc rock” mà chồng cô đang sống.
Để đối trọng với thực tế khắc nghiệt này, bộ phim tài liệu có sự góp mặt của một dàn nhân vật ấn tượng trong ngành công nghiệp—Xatar, Marteria, Jan Delay, Kool Savas, Peter Fox, Bausa và Moses Pelham, cùng nhiều người khác—những người đã chứng thực cho tài năng nghệ thuật của anh. Mặc dù biết về những cuộc đấu tranh của anh, nhưng có một sự đồng thuận nhất trí: “cho đến nay chưa có một nghệ sĩ nào vĩ đại hơn trong làng rap Đức”. Sự đối lập này tạo ra một bức chân dung phức tạp, nơi tài năng của anh là không thể tranh cãi, khiến hành trình của anh hướng tới sự tự hủy hoại càng trở nên bi thảm hơn.
Cuộc đấu tranh nội tâm: Bên bờ vực thẳm
Bộ phim tài liệu thẳng thắn đề cập đến chủ đề đen tối nhất của nó: nghiện ma túy và khủng hoảng sức khỏe tâm thần. Bộ phim theo chân người nghệ sĩ “trên bờ vực tự hủy hoại giữa rap gangster, gia đình và một lượng lớn cocaine”. Chính Anhan mô tả chu kỳ nghiện của mình như một hình thức trốn thoát: “Khi tôi thấy mọi người đều ổn, tôi rút lui và muốn phê… Sau đó tôi chui vào cái hố của mình, tôi phê, và tôi ra ngoài sau năm ngày.”
Tình hình trở nên tuyệt vọng đến mức em trai của anh, Cem, buộc phải can thiệp, tin chắc rằng “nếu chúng ta không làm gì đó ngay bây giờ, anh ấy sẽ chết”. Sự can thiệp này đã dẫn đến một thời gian ở trong một cơ sở khép kín ở Istanbul, một bước ngoặt mà chính Haftbefehl thừa nhận là rất quan trọng. “Tôi đã chết nếu không vào đó. Tôi thực tế đã chết rồi,” anh suy ngẫm.
Bộ phim tài liệu tự định vị mình một cách rõ ràng “xa rời những khuôn sáo của rap đường phố tôn vinh ma túy hoặc bạo lực”. Đáng chú ý, câu chuyện đã phá vỡ vòng cung cứu chuộc điển hình. Nó không đưa ra một kết luận rõ ràng về việc liệu Haftbefehl có trong sạch ngày hôm nay hay không, để lại cho người xem một cảm giác lo lắng dai dẳng về tương lai của anh. Lựa chọn này là một tuyên bố mạnh mẽ về bản chất mãn tính của sự phục hồi. Cuộc đấu tranh vẫn chưa kết thúc, và bộ phim từ chối đưa ra những câu trả lời dễ dàng.
Babo: Câu chuyện về Haftbefehl vượt qua thể loại phim tài liệu âm nhạc để mang đến một bức chân dung phức tạp và sâu sắc về con người của một nghệ sĩ biểu tượng tại một ngã rẽ tồn tại. Đây không phải là một câu chuyện thành công, mà là một biên niên sử về sự sống còn và một cuộc khảo sát về cái giá đắt của sự chân thực triệt để.
Bộ phim tài liệu ra mắt trên Netflix vào ngày 28 tháng 10.
