Dự án Kẻ đâm lén (Knives Out) của Rian Johnson luôn vận hành như một phong vũ biểu xã hội ẩn dưới lớp vỏ của một trò chơi suy luận phòng kín. Nếu phần phim mở màn đã giải phẫu nỗi hoài niệm ôi thiu của dòng tiền cũ và tầng lớp quý tộc Mỹ, còn Kẻ đâm lén: Glass Onion châm biếm sự minh bạch rỗng tuếch của giới công nghệ thượng lưu, thì phần thứ ba, Kẻ đâm lén: Đánh thức người chết, lại hướng ánh nhìn vào một thiết chế cổ xưa và khó thâm nhập hơn: nhà thờ. Xuất hiện trên màn ảnh mà không còn vẻ hào nhoáng ngập nắng của người tiền nhiệm, phần phim mới nhất này mang đến một sự chiêm nghiệm lạnh lẽo, khắc khổ hơn về giao điểm giữa thần thánh, sự lừa dối và bản chất giao dịch của đức tin hiện đại. Đây là một bộ phim đánh đổi những khung cảnh bao la của Hy Lạp để lấy bầu không khí ngột ngạt, đặc quánh mùi hương trầm của một giáo xứ hẻo lánh vùng ngoại ô New York, thay thế sự hóm hỉnh thường thấy của những câu đố bằng một sức nặng u tối mang màu sắc tang tóc.
Cấu trúc trần thuật của Kẻ đâm lén: Đánh thức người chết tuân thủ các quy tắc cổ điển của thể loại trong khi lật ngược những kỳ vọng về tông điệu. Chúng ta được giới thiệu đến giáo xứ biệt lập Đức Mẹ Hằng Kiên Tâm, một cộng đồng bị kìm kẹp không phải bởi ân sủng tâm linh, mà bởi cá tính đáng gờm của Đức ông Jefferson Wicks. Bộ phim định vị nhà thờ không phải như một thánh địa, mà là một pháo đài của hệ tư tưởng, một “hệ thống khép kín” của niềm tin phản chiếu chính bí ẩn “án mạng phòng kín” tại cốt lõi của nó. Khi Wicks được phát hiện đã chết — bị đâm sau lưng trong một nhà kho an ninh trong buổi lễ Thứ Sáu Tuần Thánh — bộ phim khởi động một quy trình điều tra ít quan tâm đến cơ chế gây án hơn là cuộc khám nghiệm tử thi một cộng đồng đang tự đầu độc mình bằng những huyền thoại của chính nó. Bản thân hung khí — một con dao được chế tác từ vật trang trí đèn hình đầu quỷ — đã nhấn mạnh sự châm biếm sắc bén của bộ phim, đặt bối cảnh linh thiêng cạnh bên một công cụ bạo lực trần tục.
Đây là phần phim tăm tối nhất trong bộ ba, cả về hình ảnh lẫn chủ đề. Johnson, hợp tác cùng nhà quay phim lâu năm Steve Yedlin, đã trút bỏ vẻ rực rỡ của nghệ thuật pop từng định hình thẩm mỹ trước đây của thương hiệu. Thay vào đó là một bảng màu của xanh lam băng giá, xám và những bóng đổ sâu thẳm, một ngôn ngữ hình ảnh mang hơi hướng của truyền thống gothic hơn là dòng phim trinh thám ấm cúng. Bộ phim được mô tả là một tác phẩm mà ánh sáng đóng vai trò chủ đạo, sử dụng cách tiếp cận ánh sáng đậm chất sân khấu để phản chiếu sự biến động cảm xúc của các nhân vật. Lấy cảm hứng từ điều kiện khí quyển của Colorado, nơi những đám mây di chuyển nhanh có thể thay đổi ánh sáng trong phòng ngay lập tức, Yedlin và Johnson đã thiết kế một hệ thống điều khiển ánh sáng phức tạp cho bối cảnh nhà thờ. Điều này cho phép họ “chơi các thay đổi ánh sáng như chơi nhạc”, biến đổi tông màu hình ảnh theo thời gian thực trong các cảnh quay để phản ánh bản chất bất ổn trong thực tại của các nhân vật.
Các bài viết khác
Vị thám tử trầm mặc
Sự trở lại của Benoit Blanc được đánh dấu bằng một sự thay đổi rõ rệt trong phong thái. Vị “Thám tử Quý ông” do Daniel Craig thủ vai đã rũ bỏ những nét lập dị, hài hước lòe loẹt từng là đặc trưng trong các lần xuất hiện trước. Không còn những câu nói thông tục miền Nam liên tu bất tận hay những cử chỉ ngây ngô giả tạo thường làm đối thủ mất cảnh giác. Trong Kẻ đâm lén: Đánh thức người chết, Blanc hiện lên với vẻ nghiêm nghị và u sầu hơn. Khoác lên mình bộ vest ba mảnh được may đo lịch lãm cùng mái tóc dài có phần luộm thuộm, ông di chuyển xuyên suốt câu chuyện với sự mệt mỏi, gợi ý rằng gánh nặng của những cuộc điều tra trước đó đã bắt đầu chồng chất.
Sự hiện diện của Blanc trong môi trường tôn giáo này tạo ra một sự ma sát ngay lập tức. Là một người vô thần, việc ông đến giáo xứ đại diện cho sự xâm nhập của chủ nghĩa duy lý thế tục vào một không gian được cai trị bởi những khẳng định huyền bí. Bộ phim đóng khung cuộc điều tra của ông như một “cuộc đụng độ văn hóa về thế giới quan”, đặt niềm tin của vị thám tử vào logic và bằng chứng đối đầu với một cộng đồng ưu tiên đức tin và lòng trung thành giáo điều. Tuy nhiên, kịch bản làm phức tạp thế nhị nguyên này; Blanc không chỉ đơn thuần là người hoài nghi lý trí đang tháo gỡ sự mê tín của các tín đồ. Thay vào đó, ông buộc phải đối mặt với một “cuộc gặp gỡ phi thường với chính sự Phục sinh”, một điểm thắt của cốt truyện thách thức sự hiểu biết duy vật của ông về thế giới. Vị thám tử thấy mình đang điều hướng một mê cung của “đức tin, nỗi sợ hãi và sự lừa dối”, nơi sự thật bị che khuất không chỉ bởi những lời nói dối, mà còn bởi những niềm tin chân thành, dù sai lầm, của các nghi phạm.
Về mặt cấu trúc, Blanc nhường lại đất diễn đáng kể cho nhân vật chính thứ hai của bộ phim, Cha Jud Duplenticy. Lựa chọn trần thuật này phi tập trung hóa vị thám tử, chuyển ông từ người giải mã toàn năng sang vai trò người thúc đẩy một cuộc phán xét đạo đức. Về phần kết của bộ phim, Blanc lật ngược kỳ vọng của thể loại về màn “vạch trần trong phòng khách”. Thay vì đưa ra màn độc thoại chiến thắng truyền thống để vạch mặt kẻ sát nhân và khôi phục trật tự thông qua công lý trừng phạt, Blanc chọn cách đứng sang một bên. Ông cho phép một giải pháp thiên về sự thú tội và lòng thương xót, một trục xoay chủ đề giúp hành trình của vị thám tử phù hợp với sự khám phá của bộ phim về sự tha thứ hơn là sự trả thù.
Nạn nhân như một bạo chúa
Thi thể ở trung tâm của bí ẩn là Đức ông Jefferson Wicks, được Josh Brolin thể hiện với sự hung hăng, áp đảo của một kẻ cầm đầu. Wicks là sự đối lập của người chăn chiên nhân từ; ông ta là một “kẻ thống trị giáo sĩ hung tợn”, người sử dụng bục giảng để rao giảng những quan điểm phản động và duy trì sự kìm kẹp ngạt thở đối với giáo đoàn của mình. Diễn xuất của Brolin đặc trưng bởi một sự chắc chắn đáng sợ, hiện thân của một “bạo chúa say xỉn” cai trị bằng nỗi sợ hãi và sự bóc lột cơn giận dữ của giáo dân.
Nhân vật Wicks đóng vai trò như một sự phê phán về việc “vũ khí hóa đức tin”. Ông ta được khắc họa là người xây dựng những bức tường quanh cộng đồng của mình, nuôi dưỡng “tâm lý pháo đài” coi thế giới bên ngoài là kẻ thù. Đây không phải là người của Chúa, mà là người của quyền lực, kẻ có uy quyền bắt nguồn từ di sản của lòng tham. Bộ phim tiết lộ rằng Wicks là cháu trai của Mục sư Prentice Wicks, một nhân vật đã củng cố vị thế gia đình thông qua sự ép buộc và lời hứa về một gia tài — một viên kim cương — thứ sau đó đã biến mất. Sự lãnh đạo của Jefferson Wicks được định nghĩa bởi lịch sử ám ảnh vật chất này; ông ta là người “lợi dụng cơn thịnh nộ của giáo dân” để duy trì địa vị của chính mình.
Do đó, cái chết của ông ta không được đóng khung như một bi kịch mà là một sự giải phóng cần thiết. Ông ta là một “mục sư đáng bị sát hại một cách lộng lẫy”, một nhân vật mà sự loại bỏ ông ta phá vỡ sự thiêng liêng của buổi lễ Chủ nhật nhưng cũng phá vỡ bùa chú mà ông ta yểm lên cộng đồng. Cuộc điều tra cuối cùng tiết lộ một nạn nhân thứ hai trong một hoạt cảnh rùng rợn: bác sĩ thị trấn “bất mãn” Nat Sharp (Jeremy Renner), được phát hiện bên cạnh Wicks, thi thể đang tan rã trong bồn axit. Chi tiết rùng rợn này đẩy bộ phim vào một lãnh địa đen tối hơn, trần trụi hơn, nhấn mạnh sự thối rữa về thể xác đi kèm với sự mục nát về tinh thần của giáo xứ.
Nghi phạm hối lỗi
Cốt lõi cảm xúc của Kẻ đâm lén: Đánh thức người chết nằm ở Cha Jud Duplenticy, do Josh O’Connor thủ vai. Một “linh mục trẻ ngọt ngào, chu đáo” và là cựu võ sĩ quyền anh, Jud đứng như một sự tương phản với sự nam tính độc hại của Wicks. Diễn xuất của O’Connor là một nghiên cứu về sự tuyệt vọng thầm lặng và “lòng sùng kính tôn giáo chân thành”, neo giữ những yếu tố phi lý của bộ phim vào sự mong manh cảm xúc chân thực.
Jud được giới thiệu là nghi phạm chính. Anh có quá khứ bạo lực, đã “hoàn lương sau khi giết một người đàn ông trong một trận đấu”, và bị ghi âm lại khi đe dọa sẽ “cắt bỏ ông ta khỏi nhà thờ như một khối ung thư” do thái độ tàn nhẫn của Đức ông. Bất chấp bằng chứng ngày càng chồng chất, bao gồm cả việc hung khí được chế tạo từ một vật trang trí mà Jud đã đánh cắp, Blanc vẫn chiêu mộ vị linh mục để hỗ trợ điều tra. Mối quan hệ hợp tác này hình thành nên động lực trung tâm của bộ phim: thám tử vô thần và nghi phạm sùng đạo, đoàn kết bởi khát khao sự thật nhưng chia rẽ bởi cách hiểu về nguồn gốc của nó.
Hành trình của nhân vật được định nghĩa bởi một khoảnh khắc “Đường đến Damascus” — một cảnh gọi điện thoại then chốt liên quan đến nhân vật Louise, do Bridget Everett thủ vai. Phân đoạn này, được Johnson mô tả là “trái tim của bộ phim”, đóng vai trò như một bước ngoặt tâm linh. Trong đó, Jud được nhắc nhở về ơn gọi thực sự của mình, chuyển trọng tâm từ “trò chơi” bí ẩn sang nhiệm vụ chăm sóc mục vụ. O’Connor khắc họa một người đàn ông “đang tan rã dưới áp lực của những bí mật và sự nghi ngờ”, và sự minh oan cuối cùng cũng như lời đề nghị khoan dung đối với kẻ có tội đã cung cấp cho bộ phim luận điểm đạo đức: rằng công lý không có ân điển chỉ là một hình thức bạo lực khác.
Giáo đoàn của những kẻ tình nghi
Vây quanh các nhân vật trung tâm là một “bầy cừu ngoan cố”, một dàn diễn viên quần chúng hiện thân cho các khía cạnh khác nhau của sự suy đồi thể chế và nỗi tuyệt vọng cá nhân. Các nghi phạm bị ràng buộc với Wicks bởi một mạng lưới phức tạp của nỗi sợ hãi, đức tin và sự phụ thuộc tài chính, tạo nên một “đội hình hoạt hình vui nhộn” nhưng vẫn đại diện cho một lát cắt của những lo âu kiểu Mỹ.
Martha Delacroix, do Glenn Close thủ vai, là “quý bà nhà thờ sùng đạo” và là “cánh tay phải” của Wicks. Nhân vật của bà đại diện cho sự nguy hiểm của lòng trung thành không gạn lọc. Bà là một người phụ nữ “trung thành dữ dội” với Đức ông, thực thi ý chí của ông ta với một sự cuồng tín đến mức bệnh hoạn. Mối quan hệ của bà với Samson Holt, người “làm vườn thận trọng” do Thomas Haden Church thủ vai, thêm một lớp thân mật bất chính vào giáo xứ. Holt, một nhân vật vạm vỡ được Martha tôn sùng, hoạt động bên lề, sự im lặng của ông che giấu sự đồng lõa sâu sắc trong những bí mật của giáo xứ.
Khía cạnh chính trị của câu chuyện được tô đậm bởi Andrew Scott và Kerry Washington. Scott vào vai Lee Ross, một “tác giả bán chạy nhất” và “tiểu thuyết gia khoa học viễn tưởng thất bại”, người đã tìm đến Chúa nhưng vẫn giữ một cơn giận âm ỉ đối với “truyền thông tự do”. Nhân vật của anh châm biếm người trí thức mượn đức tin làm lá chắn chống lại sự lỗi thời về văn hóa. Washington vào vai Vera Draven, Esq., một “luật sư căng thẳng” và là mẹ nuôi của Cy Draven, do Daryl McCormack thủ vai. Cy là một “chính trị gia đầy tham vọng” và “người có ảnh hưởng kiểu Trump”, neo giữ bộ phim một cách rõ ràng vào bối cảnh chính trị đương đại của thời kỳ “Trump II”. Nhân vật của anh đại diện cho sự hoài nghi của phe cánh hữu mới, sử dụng thẩm mỹ của đức tin để thúc đẩy tham vọng thế tục.
Mila Kunis xuất hiện với tư cách Cảnh sát trưởng Geraldine Scott, đại diện cho luật pháp và trật tự địa phương. Những tương tác của cô với Blanc được định nghĩa bằng sự ma sát; cô phản đối việc ông chiêu mộ Jud và cố gắng bắt giữ vị linh mục trước khi sự thật được phơi bày. Cô đóng vai trò là rào cản của bộ máy quan liêu, một thế lực tìm cách khép lại vụ án nhanh chóng hơn là chính xác. Cailee Spaeny hoàn thiện dàn diễn viên trong vai Simone Vivane, một “cựu nghệ sĩ cello khuyết tật” đang đối mặt với nỗi đau mãn tính, sự bất động về thể chất của cô tương phản với những toan tính điên cuồng của các nghi phạm khác.
Thánh ca của âm thanh
Phần nhạc nền, do Nathan Johnson sáng tác, hoạt động như một sự song hành về âm thanh với bóng tối thị giác của bộ phim. Được mô tả là một “cuộc giằng co giữa sự xấu xí và cái đẹp”, âm nhạc bắt đầu bằng “tiếng móng tay cào trên bảng đen” của những nghệ sĩ vĩ cầm cọ xát cây vĩ vào dây đàn, một kết cấu chói tai gợi lên sự ma sát của tội ác. Khi câu chuyện tiến triển, bản nhạc được giải quyết thành một “âm sắc thuần khiết”, phản chiếu sự chuyển động từ hỗn loạn sang trật tự.
Johnson sử dụng “nhạc cụ bị hỏng” và các kỹ thuật phi truyền thống để tạo ra một “bầu không khí ma quái”. Kèn clarinet trầm được điều chỉnh để nghe như tiếng “nhện chạy”, và một chiếc đàn harmonium hỏng cung cấp những “tiếng thở khò khè” giống như một “con tàu cũ kẽo kẹt”. Những chi tiết âm thanh này neo giữ bộ phim trong một kết cấu của sự tàn lụi. Các bản nhạc như “The Confession (Violin Concerto in G Minor)” và “Requiem” gợi ý một cấu trúc phụng vụ cổ điển, củng cố bối cảnh tôn giáo trong khi lật đổ sự trang nghiêm của nó bằng những âm thanh quái dị của dàn nhạc “gãy vỡ”.
Phán quyết
Kẻ đâm lén: Đánh thức người chết là một tác phẩm đầy tham vọng và rủi ro về mặt tông điệu. Nó mở rộng thành công phạm vi vũ trụ của Rian Johnson trong khi làm sâu sắc thêm sự phức tạp về đạo đức. Đây là một “hộp sô cô la” điện ảnh — nhiều lớp lang và mời gọi, nhưng sở hữu một phần nhân đen tối, đắng ngắt. Bằng cách đưa Benoit Blanc vào “phông nền Gothic” của một giáo xứ phá sản về mặt tâm linh, Johnson đã tước bỏ vẻ quyến rũ của các phần trước để phơi bày những “con người hỗn độn với những vết thương thực sự” bên dưới.
Mặc dù bản chất “phức tạp một cách kỳ quái” của bí ẩn có thể làm những người tìm kiếm sự chính xác như đồng hồ Thụy Sĩ của phần phim đầu tiên cảm thấy xa lạ, tác phẩm vẫn thành công như một “bài thiền về niềm tin, tội lỗi và những huyền thoại chúng ta tự kể cho chính mình”. Nó chứng minh rằng ngay cả trong một thể loại được định nghĩa bởi cái chết, vẫn có chỗ cho một câu chuyện về khả năng của một cuộc đời mới. Đó là một bộ phim đặt câu hỏi liệu “lời thú tội” chỉ là một màn trình diễn hay một hành động ăn năn thực sự, và liệu vai trò của thám tử là trừng phạt kẻ tội đồ hay thấu hiểu tội lỗi.
Thông tin phát hành
Bộ phim đã công chiếu tại các rạp vào ngày 26 tháng 11 năm 2025 và bắt đầu phát trực tuyến trên Netflix vào ngày 12 tháng 12 năm 2025.
